Deze openingrefelectie verscheen in de Meerboei van 20 oktober 2022 (13e jaargang nr. 6
20 oktober 2022).

Thin places, zo heten ze in Ierland of Schotland. Plekken waar je het gevoel hebt dat het spirituele dichterbij is dan elders. Alsof de scheidingslaag die normaal te ervaren is tussen de geestelijke werkelijkheid en de aardse zo dun is dat opeens de hemel de aarde raakt. Zelf moet ik in dit verband
aan de eerste keer denken dat ik onze vermaning zag. Ik zie mezelf nog staan, kijkend naar het beeld van de Witte Christus, waarop je de weerkaatsing van verkleurde lichtstralen kon zien die door de gebrandschilderde ramen naar binnen vielen. Het was een verrassend, wonderlijk schouwspel.
Op zo’n moment kun je uiteraard proberen jezelf eraan te herinneren dat wij, doopsgezinden, niet zoiets kennen als een bijzonder heilige plaats, maar dat verandert nog steeds niets aan het feit dat hier hemel en aarde elkaar raken: althans in jouw beleving. Ja, er zijn van die plekken en die momenten. Thin moments zou je ze kunnen noemen of thin times. Eveline, een vrijeschooljuf die in Duitsland leeft, schrijft op haar website:

Lang geleden toen men nog dichter bij de natuur leefde, voelden de mensen dat tijdens de nevelige tijd rondom het begin van november de geestelijke wereld bijna tastbaar dichtbij was bij het aardse bestaan. Omringt door de goede geesten, herdacht men op de kerkhoven de dierbaren met
kaarslicht en uitgeholde vruchten van de rijke oogst. Ondanks dat de geestelijke wereld voor menig van ons geen vanzelfsprekendheid meer is, willen ook wij stil staan bij hen die niet meer tastbaar bij ons kunnen zijn. Met onze liefdevolle gedachten, met het branden van kaarsjes, het vrolijk ophalen van herinneringen en bij het bekijken van foto’s, kunnen onze dierbaren weer dichtbij zijn en in ons voortleven.

En weer komt een herinnering bij me op: van een jaar geleden. Eigenlijk was het te gek voor woorden. We hadden al een paar dagen in de Oekra3 ïense Karpaten doorgebracht toen we op het idee kwamen om de rest van onze verlate vakantie op een heel andere plek door te brengen: in het voormalige Pruisen, in het dorpje Pilawki (Pillauken) waar ik als kind bijna elke zomer had doorgebracht. Pilawki ligt in de buurt van de stad Ostroda (Osterode) in het historische Oberland, slechts enkele tientallen kilometers van de plaatsen die ooit door doperse kolonisten bewoond werden, waaronder mijn voorouders. Ik voelde gewoon om een of andere reden dat ik daar weer moest zijn: op deze, voor mij in dubbele zin historische plek omdat die zowel met mijn familiegeschiedenis als met de herinnering aan mijn eigen kindertijd verbonden was. Maar de afstand tussen Transkarpatië en die regio is… bijna 900 km. De vakantie was bijna voorbij, ik moest terug naar Nederland, maar die behoefte was zo sterk dat ik Lukasz overhaalde erheen te gaan. En dat deden we dan ook. We kwamen laat in de avond aan en de volgende ochtend was ik al gaan wandelen langs het meer. Het was toen dat ik de foto nam die op de omslag van dit nummer staat. Het is net een illustratie bij dit gedicht van de middeleeuwse Perzische dichter en mysticus Roemi:

De ochtendbries heeft geheimen
en wil ze kwijt aan jou.
Val niet weer in slaap.
Vraag wat je werkelijk wilt.
Val niet weer in slaap.
Mensen lopen in en uit
over de drempel
waar twee wereldenࣟ
elkaar raken.
Daar is het gat van de deur,
Hij staat open voor jou.
Val niet weer in slaap.

Nu we deze thin time van het najaar weer ingaan, denk ik dat de komende gedachtenis van onze doden, die in ons voortleven, een bijzondere invulling kan krijgen als we die als een gelegenheid zien om ons af te vragen wat we werkelijk willen en wat zin geeft aan ons leven, onze keuzes, ons doen en laten. Want deze zin overstijgt altijd ons korte leven, gaat voorbij de grenzen ervan en reikt tot wat wij eeuwigheid noemen. Maar om dit te ontdekken moet je, je eigen open deur vinden op de plek waar twee werelden elkaar raken, je eigen ‘Witte Christus’ overgoten met gekleurd licht, je eigen ‘heilige plaats’, je eigen toegang tot de realiteit die onze dagelijkse werkelijkheid overstijgt. En dat wens ik ons allen toe: vooral juist in deze bange en onrustige wereldtijd.